De Ortolaan in Heibloem bood examenleerlingen zo snel als mogelijk gelegenheid om in kleine groepjes weer naar school te komen. “Daar maakte bijna iedereen gretig gebruik van”, merkte examencoördinator Peter. “Veel leerlingen vonden het toch lastig om thuis aan de slag te gaan. En niet iedereen heeft thuis een computer of internet.”

Die motivatie … Op De Hilt in Helmond weten ze er ook alles van. Daar zat mentor Joske zelfs eens twee uur aan de telefoon met een leerling zodat die het huiswerk zou maken. School was toch een veel betere stok achter de deur om écht aan de slag te gaan. Ook hier kwamen de leerlingen zo snel als kon weer deels naar school. “Leerlingen waren heel blij om weer op school te zijn”, merkte Joske. Omgekeerd was dat ook zo. “Zo fijn om ze voor je te hebben. Dan zie je pas echt aan hun snoet of het echt goed met ze gaat.”

Help! Alleen mondeling!

Toen bekend was dat de staatsexamenleerlingen niet - zoals gebruikelijk - schriftelijk en mondeling examens hoefden te doen, maar alleen mondeling, maakten de scholen allemaal een speciaal oefenplan. Mentor Janneke van De Korenaer Strausslaan in Eindhoven: “Nu alles afhing van de mondelinge examens, waren leerlingen daar natuurlijk veel meer mee bezig.”

Zij moesten tegen een ‘vreemd persoon’ gaan vertellen wat ze allemaal weten over hun vak. “Sommige leerlingen waren er juist blij mee dat ze geen schriftelijk hoefden te doen”, merkte Rianne, ook mentor op De Korenaer Strausslaan, “maar de meeste leerlingen vonden het niet fijn.” “Jaren heel hard werken, werd nu in twintig minuten getoetst”, zegt mentor Vivian van De Korenaer Helmond. “Ik snap dat leerlingen daar zenuwachtig voor waren.”

Oefenen, oefenen, oefenen

Het is het gemiddelde beeld: verreweg de meeste leerlingen hadden meer spanning doordat zij alleen mondeling konden doen. Alleen de echte ‘praters’ waren er blij mee, de rest had veel meer stress. Hoe dat komt? Je hebt minder denktijd en het kwam nu echt aan op die circa twintig minuten.

Bovendien is het juist voor veel leerlingen in het vso sowieso heel spannend om tegenover onbekenden hun verhaal te moeten doen. Dus was het oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Veel scholen charterden collega’s die als ‘examinatoren’ werden ingezet. Mentor Nikkie van De Widdonckschool Weert liet leerlingen vooral oefenen met elkaar. “Ze pakten het geweldig op en waren heel zelfredzaam”, merkten zij en collega Rick tijdens de voorbereidingen op de examens.

Primeurs in Weert en Stevensbeek

De Widdonckschool in Weert beleefde dit jaar een primeur: een aantal leerlingen haalde het diploma vmbo-theoretische leerweg én het vmbo-kaderdiploma voor Dienstverlening & Product, een speciale route die de school aanbiedt voor jongeren die een creatieve richting willen doen in het mbo op niveau 3.

Ook De Korenaer Stevensbeek had dit jaar iets bijzonders. Daar slaagden de eerste zes leerlingen die op buurschool Metameer vmbo-lessen volgden én daar de reguliere schoolexamens meededen. Zij deden dus géén mondeling, zoals klasgenoten die staatsexamens deden, en haalden een regulier vmbo-diploma.
Een mooi resultaat van de symbiose-samenwerking, vindt ook mentor Bas. “Zo mooi om de leerlingen afgelopen tijd te zien groeien. Het ging met vallen en opstaan, maar het is gelukt. Eéntje met hakken over de sloot, maar er is er ook één dubbel cum laude geslaagd.”

Officiële proefronde

De Ortolaan Roermond draaide voor de mondelinge examens een officiële oefenronde met examinatoren van DUO. “Zo konden leerlingen ervaren hoe dat is: een examen doen met vreemde mensen in het lokaal”, vertelt mentor en examencoördinator Anouk.
“Voor ons was het ook fijn om te toetsen of onze examenorganisatie goed was. We kregen een groot compliment, dat was mooi.” De school volgt net als het regulier onderwijs een programma van toetsing en afsluiting – dat kan omdat sommige mentoren tweedegraads bevoegd zijn.

Uitzonderingsregels

Sandra’s zoon deed examen op De Ortolaan. Zij heeft niets dan lof voor de manier waarop de school afstandsonderwijs vormgaf. “Een groot compliment!”. Dat de mondelinge examens voor het vso doorgingen, vindt Sandra “belachelijk”. “In het regulier onderwijs is het centraal eindexamen afgeschaft. Waarom moeten ze in het voortgezet speciaal onderwijs dan nog wel zo’n mondeling doen?”

Een geruststelling was er ook: “Het gaf onze zoon wel rust dat hij sowieso kan beginnen in het mbo, ook al haalt hij niet al zijn vakken. Dat was dan wel weer een goede uitzonderingsregel.” Leerlingen kunnen dan later opnieuw examen doen. Die uitzondering geldt dan weer niet voor leerlingen die losse certificaten halen, zoals op De Ortolaan in Heibloem het geval is. “Oneerlijk”, zegt examencoördinator Peter stellig. “Die leerlingen zijn net zo goed de dupe geweest van de coronamaatregelen, maar zij kregen geen extra herkansingsmogelijkheid.”

Geen gala …

Los van de examens zelf: leerlingen misten ook een heleboel leuke dingen. Geen gala bijvoorbeeld. En dat is op De Korenaer Strausslaan wél traditie. “Ik doe volgend jaar mijn laatste examens pas, dus dan kan ik alsnog mijn pak uit de kast halen”, vertelt Nick. Schoolgenoot Jaimy verlaat de school dit jaar en gaat een metaalbewerkingsopleiding doen. “School heeft met een afscheidsbarbecue iets leuks bedacht”, vindt hij. “Zo waren we toch nog een keer samen.”

Anne hoopt – vlak voordat ze de laatste examens doet - dat ze na De Ortolaan in Heibloem eindelijk naar het mbo kan gaan om onderwijsassistent te worden. “Ik ben twee keer blijven zitten en ik hoop dat het nu echt gaat gebeuren. Hier op school hebben ze mij geholpen om keuzes te maken. Ik heb ook in het regulier gezeten, maar hier begrepen ze mij beter en hebben ze veel aandacht aan mij gegeven. Ik wil later ook in het speciaal onderwijs werken.”

Bijzondere uitreikingen

En dan de diploma-uitreiking. Hoe pak je dat aan in deze 1,5-metertijden? De oplossing: verrassend veel barbecues op het schoolplein.
De Hilt deelde de schoolverlaters in twee groepen. In de zaal waar zij in hun schoolloopbaan zo vaak samenkwamen voor de typische Hilt-activiteiten zoals het Hilt-festival, Hegewipi-optredens of kerstbijeenkomsten, kregen leerlingen nu hun diploma uitgereikt. Familieleden keken op afstand via een groot scherm mee. En daarna proostten geslaagden, familie én het team samen buiten het op plein.

Extra uitpakken dit jaar

De Korenaer Helmond pakte het groots aan, met een heuse drive-through over het schoolplein: een idee van mentoren Vivian en Belinda.
Leerlingen kwamen met hun familie in een versierde auto door de ene schoolpoort. Na een bloemetje, een toespraak, ballonnen en confetti, fotomomenten, veel geklap en gezwaai, reden ze de andere schoolpoort weer uit. Mét diploma natuurlijk! “Collega’s waren meteen te porren voor het idee”, vertelt Vivian. De bijzondere uitreiking viel ook bij de geslaagden en ouders bijzonder in de smaak. Onderweg naar huis was er nóg een verrassing. In de goody-bag die leerlingen meekregen, zaten onder meer alcoholvrije bubbels, een geslaagdenvlag en een tegoedbon voor McDonald’s: daar zijn de jongeren namelijk gek op!

Ook De Korenaer Stevensbeek organiseerde een drive-through-uitreiking op het plein voor de school. Daar werden de jongeren die hun reguliere diploma haalden tegelijk in het zonnetje gezet met hun jaargenoten die staatsexamens deden. “Ze hebben het met z’n allen gedaan”, vindt mentor Bas. “Dit was dus een mooie gezamenlijke afsluiting.”